D Vitamini Eksikliği

D vitamini eksikliği toplumumuzda oldukça yaygın görülen bir sorundur. Genellikle güneş ışınlarından kaçınma, yoğun güneş kremi kullanımı, süt ürünlerine alerji varlığı ya da takviye yapılmayan ve katı vegan diyetlerin uygulanması gibi durumlarda sıkça karşılaşılan D vitamini eksikliği, kemik dokusunun uygun şekilde mineralize olmamasına ve yumuşak kemikler ile iskelet deformasyonlarına yol açan raşitizm hastalığı ile ilişkilendirilmiştir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, D vitamini eksikliğinin birçok sağlık sorununa sebep olabileceğini göstermektedir.

D vitamini, cildin güneş ışığına maruz kalmasıyla vücut tarafından üretildiği için halk arasında "Güneş Işığı Vitamin" olarak da bilinir. Kemik sağlığı ve bağışıklık sistemi dahil olmak üzere vücudun düzgün işleyişinde kritik bir rol oynayan yağda çözünen bir vitamindir. Güncel araştırmalar, kanserin önlenmesi, kemik kaybının engellenmesi, depresyon riskinin azaltılması, tip 2 diyabet riskinin düşürülmesi, kalp hastalıklarından korunma ve multipl sklerozun önlenmesi gibi konularda D vitamininin vücut sağlığındaki önemli rolünü vurgulamaktadır. Toplumumuzda ölçülen serum hidroksi-25 D vitamini düzeyinin 20 ng/ml'nin altı olması D vitamini eksikliği olarak kabul edilmektedir.

D Vitamini Eksikliğine Ne Sebep Olur?

Yeterli D vitamini düzeyine sahip olmayan kişiler, aşağıdaki nedenlerden dolayı D vitamini eksikliği yaşayabilir:

• Güneş ışığına yeterince maruz kalmamak
• Daha koyu cilt pigmentasyonuna sahip olmak
• Yetersiz beslenme
• Vücudun D vitaminini yeterince işleyememesine neden olan böbrek veya karaciğer yetmezliği
• Ailede D vitamini eksikliği veya çocukluk çağı raşitizmi öyküsü
• Lenfoma gibi belirli kanser türleri
• Bazı ilaçların yan etkileri

Bunlara ek olarak, bazı kişilerde D vitamini emilimini zorlaştıran sağlık sorunları bulunabilir. Örneğin, inflamatuar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı ya da ülseratif kolit), çölyak hastalığı, kistik fibrozis, kilo kaybı ameliyatı geçiren kişiler, ince bağırsak bölümleri alınmış kişiler (rezeksiyon) ve ekzokrin pankreas yetmezliği gibi durumlar D vitamini emilimini olumsuz etkileyebilir.

D Vitamini Eksikliği Nasıl Belirlenir?

Çoğu zaman herhangi bir semptom olmadığından, D vitamini eksikliğini tespit etmek zor olabilir. Teşhis için D vitamini düzeylerini ölçen bir kan testi kullanılabilir, ancak bu test her hastaya rutin olarak yapılmaz. Doktorlar genellikle, kemik veya kas ağrısı gibi semptomlar bildirildiğinde veya D vitamini eksikliği riskini gösterebilecek başka sağlık sorunları varsa bu testi isterler. Ayrıca, kişisel veya ailede raşitizm, osteoporoz ya da kemik kırıkları öyküsü olup olmadığını da sorgulayabilirler.

D Vitamini Eksikliği Semptomları

D vitamini eksikliğinin çeşitli belirtileri bulunur. Aşağıda bu semptomlar verilmiştir.

Sık hastalanma ya da enfeksiyonlar

D vitamini, enfeksiyonlarla mücadeleden sorumlu hücrelerle doğrudan etkileşime girer. Eğer, sık sık hastalanıyorsanız, düşük D vitamini düzeyleri hastalanmanıza katkıda bulunan bir faktör olabilir. Araştırmalar, D vitamini eksikliği ile soğuk algınlığı, bronşit ve zatürre gibi solunum yolu enfeksiyonları arasında bir bağlantı olduğunu öne sürmektedir. Öyle ki, hepatit, nezle, covid 19, AIDS gibi hastalıklarda D vitamini takviyesinin solunum yolu enfeksiyonları riskini azaltmaya yardımcı olduğunu söylenmektedir.

Yorgunluk hissi

Güncel araştırmalar, D vitamini eksikliğinin yorgunluğa neden olabileceğini öne sürüyor. Yorgunluk hissiyatının artmasına sebep olan düşük D vitamini seviyesi beraberinde kötü uyku kalitesi, daha kısa uyku süresi ve gecikmiş yatma zamanlarıyla ilişkilendirilmektedir.

Kemik ve sırt ağrısı

D vitamini vücudunuzun kalsiyum emilimini artırarak kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur. Yani, kemik ve bel ağrıları D vitamini eksikliğinin belirtileri olabilir. Yapılan geniş çaplı bir araştırmada, artrit, kas ağrısı ve kronik yaygın ağrısı olan kişilerin, bu rahatsızlıkları olmayan kişilere göre daha düşük D vitamini düzeylerine sahip olma eğiliminde olduğu söylenmektedir. Benzer şekilde, düşük D vitamini seviyelerinin daha şiddetli ağrıyla bağlantılı olduğu da eklenmiştir.

Bozulmuş yara iyileşmesi

Ameliyat ya da yaralanma sonrasında yaraların geç iyileşmesi, D vitamini düzeyinizin çok düşük olduğunun bir işareti olabilir. D vitamininin inflamasyonu kontrol etme ve enfeksiyonlarla mücadele etmedeki rolü de uygun iyileşme için önemlidir.

Kemik kaybı

Düşük kemik mineral yoğunluğu, kemiklerinizin kalsiyum ve diğer mineralleri kaybettiğinin bir göstergesidir. D vitamini eksikliği aynı zamanda osteoporoz ve sarkopeni bir diğer adıyla, kas kaybı gibi kemik hastalıklarına yakalanma riskinizi de artırabilir.

D vitamini, kalsiyum emiliminde ve kemik metabolizmasında önemli bir rol oynar. Söylemekte fayda vardır, D vitamini ve kalsiyumu aynı anda almak vücudunuzun emilimini en üst düzeye çıkarmasına yardımcı olur.

Saç kaybı

Araştırmalar saç dökülmesinin besin eksikliğinden kaynaklanabileceğini öne sürüyor. Özellikle çalışmalar, düşük D vitamini seviyelerini, şiddetli saç dökülmesiyle karakterize edilen bir otoimmün hastalık olan Alopesi Areata'ya bağlamaktadır. Son zamanlarda yapılan araştırmalarda, D vitamini düzeyinin yüksek olmasıyla saç dökülmesi miktarıyla ters orantılı olduğu vurgulanmaktadır.

Kas ağrısı

Kas ağrısının nedenlerini belirlemek genellikle zordur. Ancak D vitamini eksikliği potansiyel bir neden olabilir. D vitamini reseptörü, ağrıyı algılayan nosiseptör adı verilen sinir hücrelerinde bulunur. Bu vitamin aynı zamanda vücudunuzun kronik ağrıda rol oynayabilecek ağrı sinyal yollarında da rol oynayabilir. Uzmanlar tarafından, yüksek dozda D vitamini takviyelerinin, D vitamini eksikliği olan kişilerde çeşitli ağrı türlerini azaltabildiğini vurgulanmıştır.

Kilo almak

Obezite, D vitamini eksikliği için bir risk faktörüdür. Bu konu hakkında çok sınırlı sayıda araştırma bulunduğundan bu vitaminin takviyesinin kilo alımını önlemeye yardımcı olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Fakat son zamanlardaki araştırmalar, erkeklerde daha belirgin olmak üzere, düşük D vitamini durumu ile göbek yağı ve artan kilo arasında olası bir bağlantı olduğunu öne sürmektedir.

D vitamini takviyeleri kullanarak ve Güneş ışığı ile temas ederek D vitamini eksikliği giderilebilir. Tedavi hakkında daha çok bilgi edinmek için D Vitamini Eksikliği Tedavileri başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.