Antioksidan Nedir?

Antioksidanlar, vücudun çevresel ve diğer baskılara tepki olarak ürettiği kararsız moleküller olan serbest radikallerin hücrelere verdiği zararı önleyebilen veya yavaşlatabilen maddelerdir. Bir insan, yaşamı boyunca vücudundaki hücrelerde meydana gelen yapım ve yıkım olayları arasındaki denge sayesinde canlılığını muhafaza eder. Metabolizma adı verilen bu süreçte beslenme yoluyla dışarıdan alınan çeşitli maddeler hücresel yıkım olayları sonucunda başka ürünlere dönüştürülür ve bu süreçte çeşitli yan ürünler veya atıklar ortaya çıkabilir. Bu atık maddeler, dokularda görülen çeşitli sağlık problemlerin yol açabilecek unsurlar arasında bulunur. Antioksidanlar; bu zararlı maddelere karşı vücudun korunmasına da yardımcı olur. 

Antioksidan Ne Demek?

Antioksidanlar, "serbest radikal temizleyiciler" olarak adlandırılabilir. Serbest radikallerin hücreler tarafından üretilen atık maddelerdir. Antioksidan, hücreleri serbest radikallerin (normal metabolizma sırasında oksidasyon sürecinde oluşan kararsız moleküller) neden olduğu hasardan koruyan bir maddedir. 

Antioksidanın Özellikleri Nedir?

Bir antioksidan, diğer moleküllerin oksidasyonunu önleyebilen veya yavaşlatabilen bir maddedir. Genel olarak, bir antioksidan, serbest radikalleri yakalayarak zincir reaksiyonunu sonlandırarak, metal iyonunu iyonik bir substrata bağlayarak ve reaktif oksijen türleri ile reaksiyonu önleyerek ve moleküler oksijeni indirgeme yetersizliğine yol açan bir redoks durumunda tutarak metal toksisitesine karşı koruma sağlayabilir. Antioksidanlar çeşitli besin yoluyla vücuda alınabilir. 

Antioksidanın Faydaları Nedir?

Antioksidanın faydaları şunlardır:

• Antioksidanlar kalp hastalıkları da dâhil birçok hastalık riskini azaltabilir. 
• Antioksidanlar, vücut hücrelerinden serbest radikalleri temizler ve oksidasyonun neden olduğu hasarı önler veya azaltır. 
• Antioksidan takviyelerin yaşlı insanlarda yaşa bağlı makula dejenerasyonuna bağlı görme kaybını azaltmaya yardımcı olabileceği çeşitli araştırmalarla ortaya çıkarılmıştır. 

Antioksidanın Zararları Nedir?

Antioksidan tüketiminde aşırıya kaçılması ve bazı ilaçlarla etkileşime girmesi sonucu görülebilecek zararları şunlardır:

• Yüksek dozda beta-karoten takviyelerinin kullanımı, sigara içenlerde artan akciğer kanseri riskine ve yüksek doz E vitamini takviyelerinin kullanımını hemorajik inme (bir tür felçten kaynaklanan) riskine neden olabilir. 
• Bir kişi antioksidan olarak aşırı miktarda güçlü indirgeyici ajan aldığında, demir ve çinko gibi çeşitli minerallerde eksiklik geliştirebilir. Fazla antioksidan bu minerallerin sindirim sisteminden emilmesi engeller. 
• Karanfil yağında bulunan bir antioksidan olan öjenol de yüksek düzeyde toksik etkilere sahiptir.

Antioksidan İçeren Besinler Nelerdir?

Önemli miktarlarda antioksidan içeren besinler şunlardır:

Nar meyvesindeki antioksidan oranı, diğer meyvelerdekine oranla oldukça fazladır. Narın kendisinde antioksidan bulunduğu gibi yan ürünlerinde de mevcuttur. Narda bulunan polifenol bileşikler ellagitanninler, gallotanninler ve ellajik asit ile flavanoid olan antisiyanindir. Bu bileşiklerin tamamı güçlü antioksidan özellikleri ile bilinir. Nar suyundaki antioksidan aktivitesinin %92’sinden hidrolize edilebilir tanninler sorumludur. 

Vitaminler, lifler ve özellikle polifenoller olarak bilinen yüksek düzeyde antioksidanlarla dolu olan çilekler, sodyumsuz, yağsız, kolesterolsüz, düşük kalorili bir besindir. Antioksidan oranı açısından ilk 20 meyve içerisinde yer alan çilek, iyi bir manganez ve potasyum kaynağıdır. Sadece bir porsiyon - yaklaşık sekiz çilek - bir portakaldan daha fazla C vitamini sağlar.

Ispanak, sağlıklı antioksidanların yer aldığı besinlerin başında gelir. Taze ıspanak hayati önem taşıyan antioksidanlar, A vitamini, C vitamini ve lutein, zeaksantin ve beta karoten gibi antioksidan flavonoidler için harika bir kaynaktır. C vitamini vücudun bağışıklık sistemi için harika bir koruyucu görevi görür; enfeksiyonlara karşı direnç geliştirmeye ve serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olur. 100 gram taze ıspanak, önerilen günlük C vitamini miktarının %47'sini karşılar. A vitamini ayrıca bir antioksidan olarak kabul edilir, toksinler, bakteriler, virüsler ve hücrelerinizi yok etmek ve hastalıklara neden olmak isteyen diğer kötü küçük istilacılarla savaşır. 

Yeşil çay tüketimi, kanser de dâhil olmak üzere kronik hastalıklara karşı koruma sağlayabilir. Yeşil çay, oksitlenmemiş yapraklardan yapılır ve en az işlenmiş çay türlerinden biridir. Bu nedenle en fazla antioksidan ve faydalı polifenol oranı yeşil çaydadır. Ancak yeşil çay tüketimi konusunda insanların hassas davranması gerekir. Çeşitli sorunları tetikleyebildiği için hangi yeşil çay olursa olsun kullanmadan evvel doktorunuza ya da beslenme uzmanınıza danışmanız önerilir. 

Ananas, hücrelerinizi kronik hastalığa neden olabilecek serbest radikallerden koruyan iki antioksidan olan flavonoidler ve fenolik asitler açısından zengindir. Ananas aynı zamanda C vitamini ve manganez açısından zengin bir besindir. C vitamini, bağışıklık sağlığı, demir emilimi ve büyüme ve gelişme için gereklidir, manganez ise antioksidan özellikler sunar ve büyüme ve metabolizmaya yardımcı olur.

Balıklarda hücre içi enzim yapısına sahip antioksidanlar; süperoksit dismütaz (SOD), katalaz (KAT), glutatyon peroksidaz (GPx), glutatyon-S-transferaz, glutatyon redüktaz (GR) enzimlerinden oluşur. Balıklarda antioksidan savunma sisteminin, suyun ısısı, kirlilik, gürültü gibi çevresel şartlara ve yemleme stratejisine bağlı olarak değişim gösterdiği bilinmektedir. Stres faktörlerinin bertaraf edilmesi amacıyla antioksidan savunma sisteminde yer alan ve dışarıdan alınması zorunlu olan antioksidan vitaminlerin rasyonlarda belirli düzeylerde bulunmasının balığın sağlığı ve gelişimi üzerinde birçok olumlu etkilerinin olduğu yapılan araştırmalarla ortaya çıkarılmıştır. 

En çok tüketilen hayvansal gıdalardan biri olan yumurta, bol miktarda antioksidan içermektedir. Her ikisi de yumurta sarısında bulunan lutein ve zeaksantin, yumurtada bulunan antioksidanlardır. Lutein ve zeaksantin, insan gözünü zararlı güneş ışığından korudukları gözün duyusal kısmı olan retinada birikirler. Bazı araştırmalara göre ise yumurta çok zengin antioksidan kaynaklarından olmadığı için E vitamini, karotenoidler, selenyum, iyot ve diğerleri gibi bazı lipofilik antioksidanlar, yemden yumurta sarısına aktarılabilir.  

Antioksidan İçeren İçecekler Nelerdir?

Antioksidan içeren içecekler, meyveler, sebzeler, kahve veya çay gibi antioksidanlar açısından zengin bir veya daha fazla bileşenle yapılan her türlü içecek türünü kapsar. Antioksidan alımını artırmanın en etkili yollarından biri bu tip içecekleri tüketmektir. Antioksidan içeriği yüksek olan içecekler genellikle karışım ya da difüzyon içeceklerden oluşur. Şekersiz yeşil çay, prebiyotik bitki çayı, cold brew kahve, nar suyu, pancar suyu, doğal limonata, hindistancevizi suyu gibi içecekler antioksidan içeriği yüksek olan içeceklere örnek olarak verilebilir. 

Antioksidan Serum Nedir?

Antioksidan serumları genellikle cilt bakım ürünleri olarak üretilirler. Antioksidanlar, serbest radikallerle savaşarak cildi ve diğer hücreleri korurlar. Böylelikle cildin yaşlanmasını ve kurumasını engeller. Antioksidan serumlar genellikle; retonoller, A vitamini türevleri, E vitamini türevleri, koenzim, likopen ve niasin içerir. 

Antioksidan serumlar genellikle ciltteki kızarıkları engellemek, cildi UVA ve UVB radyasyonundan kaynaklanan hasarlardan korumak, cilt tonunu açmak, sivilce ve akne oluşumunu engellemek amacıyla kullanılır. 

Antioksidan Takviyesi Nedir?

Antioksidan takviyeleri, besleyici, bitkisel besleyici, biyoaktif antioksidanlar veya serbest radikalleri etkisizleştirilmiş maddeler içeren diyet ürünleridir. Bu maddeler, sebzeler, meyveler, omega-3 bakımından zengin balıklar ve yeşillik dâhil olmak üzere birçok gıdanın vücuda sağladığı faydalarla eşdeğerdir. Antioksidan takviyeleri genellikle serum şeklinde bulunur; ancak çeşitli besin supplementi ve vitaminlerle de gerekli antioksidan takviyesi yapılabilir.