Yağda Çözünen Vitaminler Nelerdir?

Yağda eriyen vitaminler Retinol (A vitamini), Kolekalsiferol (D vitamini) , Tokoferol (E vitamini)  ve K vitamininden oluşur.

1. A Vitamini

A vitamini yani retinol görme fonksiyonlarının düzgün çalışmasında, cildin yapısının oluşturulmasında, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli bir vitamin türüdür. Aynı zamanda diş ve kemik yapılarına katılır. Sağlıklı hamilelik ve emziklik sürecinin devamında oldukça etkilidir. Sığır ciğeri, yoğurt, peynir, süt, balık ve kırmızı et A vitamininden zengin kaynaklardır. A vitamini eksikliği körlük, gece körlüğü, bitot lekesi gibi göz hastalıklarına yol açar. Ek olarak cilt problemlerine, bağışık sisteminin bozulmasına, diş ve kemik problemlerine sebep olur. 

A vitamini ( Retinol) molekül yapısı verilmiştir.

A vitamini yapısında 20 karbon içeren bir vitamindir. Kimyasal formülü C₂₀H₃₀O şeklindedir. Yapısında yalnızca karbon, hidrojen ve oksijen bulundurur. Molekül ağırlığı 286.456 g/mol değerindedir. A vitamini çözünürlüğü oldukça yüksek olan bir vitamindir.

2. D Vitamini

D vitamini yani kolekalsiferol kemik ve diş yapılarının sağlığını koruyan, bağışıklık sistemini dengeleyen, büyüme ve gelişmeyi destekleyen bir vitamin türüdür.  D vitamini aynı zamanda güçlü bir antioksidandır. Somon sardalya gibi deniz ürünleri, yumurtanın sarısı, süt ürünleri, mantar kolekalsiferolden zengin kaynaklardır. D vitamini eksikliği halsizlik, uykusuzluk hali, depresyon ve büyüme gelişme geriliklerine yol açar. İleri derece eksikliğinde osteoporoz, osteomalazi, raşitizm hastalıklarına sebep olur.

D vitamini ( Kolekalsiferol) molekül yapısı verilmiştir.

D vitamini kimyasal formülü C27H44O şeklindedir. Yapısında yalnızca karbon, hidrojen ve oksijen bulundurur. Molekül ağırlığı 384.46 g/mol değerindedir. Erime noktası 83 ^oC , kaynama noktası ise 496.4 ^oC ‘dir. 

3. E Vitamini

E vitamini yani tokoferol kan hücrelerinin yapımına destek olan, kolesterolü dengeleyen, bağışıklık sistemini güçlendiren bir vitamin türüdür. Aynı zamanda güçlü bir antioksidandır. Kalp damar hastalıklarına karşı koruyucudur ve hücre hasarlarını önler. Fındık, ceviz gibi yağlı yemişler; ıspanak, marul, tere gibi yeşil yapraklı sebzeler; ton balığı, somon gibi deniz ürünlerin; muz, kivi gibi meyveler E vitamininden zengin kaynaklardır. E vitamini eksikliği kansızlığa, kemik problemlerine, depresyon haline, kas kayıpları ve ağrılarına yol açar. İleri derece eksikliği crohn, çölyak hastalığı, kısa barsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıklarına sebep olur. 

E vitamini (Tokoferol) molekül yapısı verilmiştir. 

E vitamini kimyasal formülü C₂₉H₅₀O₂  şeklindedir. Molekül ağırlığı 472.70 g/ mol değerindedir. Kaynama noktası 235 ^oC  ‘dir. Erime noktası 27.7 ^oC  ‘dir.

4. K Vitamini

K vitamini kanın pıhtılaşmasını sağlayarak aşırı kanamayı engeller. Kemik ve diş sağlığını koruyan, kalp damar hastalıklarını engelleyen ve bilişsel fonksiyonları düzenleyen bir vitamin türüdür.  Et çeşitleri, süt ürünleri, sakatat çeşitleri, yumurta, ıspanak, karnabahar ve brokoli E vitamininde zengin kaynaklardır. K vitamini eksikliğinde kan pıhtılaşma problemlerine bağlı aşırı kanama görülür. Aynı zamanda vücutta morarmalar ve kemiklerde güçsüzlük görülür. K vitamini eksikliği bağırsak hastalığı olanlarda yaygın olarak görülür.

K vitamini molekül yapısı verilmiştir.

K vitamini kimyasal formülü C11H8O2 şeklindedir. Molekül ağırlığı 172,18 g/mol değerindedir. Kaynama noktası 304.5 °C ‘dir. Yoğunluğu ise 1.22 g/cm³ değerindedir. 

Yağda Çözünen Vitaminlerin Faydaları Nelerdir?

Yağda çözünen vitaminlerin vücuda oldukça fazla faydası bulunmaktadır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, kemik ve diş sağlığı, cilt sağlığı, kalp damar hastalıklarının önlenmesi, görme fonksiyonlarının düzenlenmesi yağda çözünen vitaminlerin faydaları arasındadır. Yağda çözünen çeşitli vitaminlerin birçok faydaları aşağıdadır. 

A Vitamini Faydaları:

• Diş ve diş eti sağlığını korur.
• Kemik yapısını güçlendirir.
• Cilt yapısının sağlıklı oluşmasını sağlar.
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.
• Hücre fonksiyonlarını düzenler.
• Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
• Kanserden korur.

D Vitamini Faydaları:

• Uyku ve halsizlik gibi problemleri önler.
• Kemik sağlığını korur.
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.
• Kanserden korur.
• Cilt sağlığını düzenler.

E Vitamini Faydaları:

• Kanın pıhtılaşmasını engelleyerek damar tıkanıklıklarını önler.
• Kolesterolü düzenler.
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.
• Kılcal damar problemlerini önler.

K Vitamini Faydaları:

• Kanın pıhtılaşmasını sağlayarak aşırı kanamayı önler.
• Kemik yapısını güçlendirir.
• Diş ve diş eti sağlığını korur.
• Bilişsel fonksiyonların düzenlenmesini sağlar.
• Cilt sağlığını korur.

Vitaminler Neden Yağda Çözünmelerine Göre Gruplandırılır?

Yağda ve suda çözünen vitaminler arasındaki en temel fark vücutta yağda ve suda çözünme göstermeleridir. Yağda çözünen vitaminler vücuda doğrudan yağ ile alınırlar. 

Yağda Çözünen Vitaminlerin Ortak Özellikleri Nelerdir?

• Yapılarında yalnızca C, H ve O elementlerini bulundurur.
• Apolar ve hidrofobik moleküllerdir. 
• İdrarla değil safra ile vücuttan atımı sağlanır.
• Vücutta depo edilirler.
• E vitamini hariç en çok karaciğer dokusunda depolanırlar. E vitamini ise en çok yağ dokuda depolanır.
• Eksiklik belirtileri geç ortaya çıkar.
• Vücuda aşırı alınması toksititeye sebep olabilir.
• Vücutta metabolik faaliyetlerin yapılarına katılırlar.
• Bağışıklığı güçlendirici etkileri vardır.

Yağın Hangi Özelliği Vitaminlerin Korunmasını Kolaylaştırmaktadır?

Yağda çözünen vitaminler yani A vitamini, D vitamini, E vitamini ve K vitamini izopren türevidir. Kolesterol bezleri de izopren türevidir. İzopren türevi olmaları sebebiyle saf hidrofobik ya da ağırlıklı hidrofobiktirler. Bu yüzden suda çözünmezler, yağda çözünürler. 

Yağda ve Suda Çözünen Vitaminlerin Benzer ve Farklı Yönleri

Yağda ve suda çözünen vitaminlerin birçok benzer yönleri bulunurken bazı noktalarda birbirlerinden ayrılırlar.

Benzer yönleri aşağıdaki gibidir.

• Doğrudan enerji kaynağı olarak kullanılmazlar.
• Vücutta düzenleyici olarak görev yaparlar.
• Bağışıklık sistemini güçlendirirler.
• İhtiyaçtan fazla kullanılması durumunda toksititeye sebep olabilir.
• Yüksek antioksidan etki gösterirler. 

Farklı yönleri aşağıdaki gibidir.

• Yağda eriyen vitaminler yağda çözünürken suda eriyen vitaminler suda çözünme gösterir.
• Yağda eriyen vitaminler vücutta depo edilirler, suda çözünen vitaminler B12 vitamini hariç depo edilmez.
• Suda eriyen vitaminlerin günlük diyetle alınması gerekirken, yağda eriyenler depo edildiği için günlük diyetle alınması gerekmez.
• Yağda eriyen vitaminlerin eksiklikleri suda eriyenlere göre daha uzun sürede ortaya çıkar.