Kosher Diyet: Bilmeniz Gereken Her Şey

Yahudilikte koşer adı verilen besinler helal olarak kabul edilir ve tüketilmesi serbesttir.  Terefa adı verilen besinler ise haram olarak kabul edilir ve tüketilmesi yasaktır. Koşer besinler birçok denetimden geçtiği için günümüzde de sağlıklı olarak kabul edilmektedir. Ancak koşerliğin kurallarını yalnızca sağlık kapsamaz. 

Koşer olarak kutsanan besinler, kişinin kendini kutsanmış hissetmesi ve yaşama duyulan saygı ile bağdaştırılır. Kaşerut kuralları çok detaylıdır. Ancak bilinen en temel kuralı et içeren yemeklerin süt ile beraber tüketilmiyor olmasıdır.

Besin kısıtlamaları arasına deniz mahsülleri de dahildir. Kaşerut kurallarına göre kabuklu deniz ürünleri ve yumuşakçaların tüketimi yasaktır. Bitkisel besin ürünlerine ciddi kısıtlamalar getirilmemiştir fakat sebzelerin her türlü böcek ve haşerattan arındırılması gerekmektedir.

Kosher Diyetini Kim Denemeli?

Koşer diyeti ya da koşer beslenme modeli, Tevrat metinlerine dayanarak Musevi dinine bağlı kalanların uyguladığı beslenme şeklidir. Tevrat üzerinde yer alan bilgiler ve kurallar esas alınır.

Kosher Diyetinden Kim Kaçınmalı?

Gebeler, emzikliler, büyüme gelişme çağındaki çocuklar ve kronik hastalığına bağlı belirli bir diyeti takip etmesi gereken kişilerin koşer diyetten uzak durması önerilmektedir.

Kosher Diyeti Nasıl Çalışır?

Musevi din kurallarına bağlı kalarak tüketilmesi gereken ve yasak olan besinlerin temel alındığı beslenme modeline koşer diyet adı verilir. Koşer beslenmede yer alan gıdalar, koşer belgesi adı altında sunulur. Koşer belgesi, ana hatlarıyla kısaca izah edilen ve koşulların uygunluğunu gösteren bir belgedir. Hazırlanma aşamasında uzmanlaşmış bir ekip denetleyici rol oynar. Tüketilmesi serbest olan besinlere koşer besin adı verilir. Koşer olarak kutsanan besinler, kişinin kendini kutsanmış hissetmesi ve yaşama duyulan saygı ile bağdaştırılır. Kaşerut kuralları çok detaylıdır. Ancak bilinen en temel kuralı et içeren yemeklerin süt ile beraber tüketilmiyor olmasıdır. Kaşer kelimesinin dinimizdeki anlamı helal ve dinen uygun demektir.

Bir Kosher Diyetine Nasıl Başlayabilirsiniz?

Koşer diyetine başlangıç için önemli yönergeler aşağıda sıralanmıştır.

• Et grubu için önemli sınırlandırmalar vardır. Kesiminin uzman din görevliler tarafından yapılması gerekir. Kesim sırasında hayvanda herhangi bir sakatlılığın bulunmaması ve kanının tamamen akıtılması gerekmektedir.
• Yumuşakça ve kabuklu deniz ürünlerinin tüketimi koşer beslenmede yasaktır.
• Bitkisel gıdalar için ciddi sınırlandırmalar bulunmaz ancak her türlü böcek ve haşerattan arındırılması gerekmektedir.
• Musevi dininde yer alan gıda maddesi ve beslenme tüzüğü kapsamında, koşer olarak tüketilmesi için pişmeden sofraya kadar her aşamanın belirli kurallar bulunmaktadır.
• Hiçbir şekilde kan tüketilemez. Et ürünleri ve süt ürünleri bir arada yenemez.
• Yemek sırasında kullanılan tüm araç gereçler temiz olmalı ve hepsi iyice arındırılmalı.

Kosher Diyetinde Yiyebileceğiniz Yiyecekler Nelerdir?

Kosher diyetinde tüketilmesi serbest olan besinler ve tüketilme şartları aşağıda listelenmiştir.

Etlerin koşer olarak kabul edilebilmesi için bazı şartlar vardır. Şartları ise şunlardır:

• İnek, koyun, kuzu, keçi, geyik ya da öküz gibi geviş getiren olmalıdır. 
• İzin verilen tek kesim koşer geviş getiren hayvanın ön etidir.
• Tavuk eti, bıldırcın eti, güvercin eti, hindi eti ve kaz eti gibi evcil olan kümes hayvanları tüketilebilir.
• Yahudi yasasına göre hayvan kesmek için sertifikalandırılmış bir kişi hayvanı kesmelidir. 
• Et pişmeden önce kan izlerini temizlemek için ıslatılmalıdır. 
• Et kesilmek için kullanılan tüm araçlar koşer olmalıdır.

• Peynir, tereyağı, süt, yoğurt ve süt ürünleri serbesttir. Ancak bunların koşer edilmesi için bazı kurallar bulunur. Şartları ise şunlardır:

• Koşer hayvandan elde edilmelidir. İşlenmiş peynirlerdeki herhangi bir ürün et bazlı ürünle karıştırılmamalıdır.
• Daha önce herhangi bir et ürünü hazırlamak için kullanılmayan ekipman ile hazırlanmalıdır. 

• Balık ve yumurtalar parve yani serbest olarak kabul edilir. Ancak bazı kuralları vardır. Şartları ise şunlardır:

• Yalnızca ton balığı, somon, pisi balığı ya da uskumru gibi yüzgeçli balık tüketilebilir. 
• Koşer balık ve tavuktan gelen yumurta tüketimine izin verilir. 

• Ekmek gibi işlenmiş tahıl ürünleri hazırlandıkları ekipmanlar sebebiyle koşer olmayabilir. Hayvansal yağ kullanılmışsa koşer olarak kabul edilmez. İşlenmemiş halleri koşerdir. 
• Meyve ve sebzeler, işlenmedikleri takdirde koşerdir. Ancak böcekler koşer değildir, bu nedenle taze sebze ve meyveler satışa sunulmadan önce böcek açısından kontrol edilmelidir. 
• Yağlı tohumlar genelde koşerdir. Ancak çapraz kontaminasyon durumunda koşer olmayabilir. 
• Kullanılan yağların koşerliğinden emin olmak için gıdanın etiketi kontrol edilmelidir. 
• Şarapların koşer olarak kabul edilmesi için koşer ekipmanlar tercih edilmelidir. Koşer şarap üretim aşamasının süreci Yahudiler tarafından denetlenmelidir. Aksi durumda koşer şarap değildir. 
• Çoğu bitkisel besin koşerdir. Önemli olan nokta, koşer olan ekipmanların tercih edildiğinden emin olmaktır. 

Kosher Diyetinde Kaçınmanız Gereken Yiyecekler Nelerdir?

Kosher diyetinde tüketilmesi yasak olan besinler aşağıda listelenmiştir.

• Tavşan eti, domuz eti, martı eti, sincap eti, kanguru eti, domuz eti, at eti, deve eti, kartal eti, baykuş eti, şahin eti ve sığır etinin böğür, fileto, incik veya arka kısımları.
• Karides, yengeç, ıstakoz ve istiridye gibi kabuklu deniz mahsülleri
• Et ve süt ürünlerinin işlenme sırasında alet ve ekipmanları ayrı tutulmalıdır. 
• Et tükettikten sonra herhangi süt ürününü tüketmeden önce bir süre beklemeniz gerekir. Yahudi geleneklerine göre bu süre değişir ancak genelde 1 - 6 saat arasıdır. 

Fısıh ya da pedah adı verilen dini bayramlarda ise ek koşer yasakları uygulanır. Fısıh kuralları aşağıdaki gibidir. 

• Tüm maya içeren tahıl ürünlerinin tüketimi yasaktır. Buğday, yulaf, arpa ve çavdar gibi. Bu tahıllardan bazıları ise 18 dakikadan daha uzun süre neme temas etmemiş ise ve maya gibi mayalama maddesi içermediği sürece tüketilebilir. 

Kosher Diyet Hakkındaki Gerçekler Nelerdir?

Koşer beslenme sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, sağlıklı beslenmenin koşer yasaları ile bağdaştırılmış olmasıdır. Musevi komitesi, beslenme yasalarını sürekli güncellemektedir. Yahudilik, kutsal ve günahlardan arınmak için koşer beslenmeyi mecburi kılmıştır. 

Musevilikteki kural sınırlandırmaları, insan özgürlüğü ile bir bütündür. Bu nedenle Musevi dininde yer alan kutsallık, yaşam düşüncesi ile ayrılmazdır; beslenme kurallarının tümü Museviliğin temelindeki disiplin çerçevesindedir. İnsanlardaki en güçlü 3 dürtü; arzu, beslenme ve cinselliktir. Yahudilik bu dürtülerin yok olmayıp birbirleri ile bütünleşmesi gerektiğini düşünür.

Kosher Diyeti Sağlıklı Bir Diyet Olarak Kabul Edilir mi?

2022 itibariyle birçok Yahudi dini sebeplerle koşer beslenirken diğer dinlere mensup olanlar ise daha sağlıklı olduğuna inandıkları için koşer beslenmektedir. 

Dini inançlar dışında koşer beslenmenin en büyük nedeni koşer gıdaların denetiminin daha sık yapılıyor olmasıdır. Örneğin salata gibi yeşillikler böceklerden arınmak için birçok denetimden geçmektedir. Ancak bunun dışında domuz eti ve diğer birçok et türü sağlıklı olarak kabul edilmesine rağmen koşer beslenmede yasaklanmıştır. 

Sağlıklı beslenme konusunda birçok anlaşmazlık bulunmasına rağmen kanıtlara dayalı olan beslenme programlarını uygulamak önerilmektedir.

Kosher Diyeti Denemeye Değer mi?

Koşer beslenme hakkında hala bilinen belirsizlikler ve tartışmalar bulunmaktadır. Museviliğe göre olan tartışmalar, Musevi şeriatı ve kutsal kitap Tevrat’a göre çözülmektedir.

Koşer beslenmede yer alan gıdalar, koşer belgesi adı altında sunulur. Koşer belgesi, ana hatlarıyla kısaca izah edilen ve koşulların uygunluğunu gösteren bir belgedir. Hazırlanma aşamasında uzmanlaşmış bir ekip denetleyici rol oynar. Tüketilmesi serbest olan besinlere kaşar besin adı verilir.

Koşer beslenme kanunlarının çok kapsamlı olması ile birlikte farklı araştırmaların yapılması ve kanıtlara dayalı olması gerekmektedir. 

Kosher Diyeti Pahalı mı?

Yahudiler ve Müslümanlara göre koşer gıdaların maliyeti diğer gıdalara oranla daha pahalıdır. Ancak yine de böyle durumlarda tercih edilen koşer besinlerdir. 

Avrupa ülkelerinde satılan ürünlerde iç ve dış pazarlama yardımcı olmak için koşer sertifikası büyük önem taşımaktadır. Koşer sertifikasına sahip olan markaların, marka ve kalite değerleri artmaktadır. Koşer sertifika talep eden marka sayıları her geçen gün artmaktadır. 

Saptanan verilere göre, 2012 senesinde binlerce koşer sertifikalı besin satılmış ve 500 milyar dolar kazanç elde edilmiştir.

Yeni Başlayanlar İçin Kosher Diyeti Tarifler Nelerdir?

Kosher diyetine yeni başlayanlar için örnek yemek tarifleri aşağıda listelenmiştir.

• Kuzu Kraker

Kuzu kraker için gereken malzemeler sırasıyla 700 gram kuzu göğsü, 1 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı biber, 1 yemek kaşığı sarımsak tozu, 2 yemek kaşığı kırmızı biber, ½ su bardağı kırmızı şarap, ½ su bardağı portakal suyu, ½ su bardağı tavuk suyu, ¼ su bardağı esmer şeker, 3/2 su bardağı hindistan cevizi unu, 2 yemek kaşığı sıvı yağ, et suyu ve avokadodur. 

Kuzu krakeri hazırlamak için öncelikle fırını ısıtın. Kuzu göğsünü sarımsak, biber, karabiber ve sarımsak ile tatlandırın. Tavaya şarap, et suyu ve portakal suyunu alın. Ardından tavada kuzuyu pişirin. Kemiklerinden eti ayırın ve parçalayın. Tüm malzemeleri yumuşak hamur haline gelene kadar elinizle yoğurun. Ardından fırın tepsisinde iki yağlı kağıt arasına ince şerit halinde yayın. Tuz ve karabiber serpin, rengi kahverengi olana kadar 20 dakika pişirin. Kuzu etini üzerine alarak ve avokado ile süsleyerek servis yapın.

• Glutensiz Domatesli Sığır Çorbası

Glutensiz domatesli sığır çorbası için gereken malzemeler sırasıyla 4 yemek kaşığı sıvı yağ, 1 adet doğranmış domates, sığır eti, 3 adet doğranmış havuç, 4 doğranmış kereviz, 1 doğranmış dolmalık biber, 1 adet doğranmış dolmalık sarı biber, 1 adet doğranmış patates, domates, 2 yemek kaşığı şeker, 1 yemek kaşığı kosher tuz, ¼ çay kaşığı karabiber ve ¼ çay kaşığı kırmızı biberdir. 

Glutensiz domatesli sığır çorbasını hazırlamak için tencereye yağı alın ve orta ateşte ısıtın. Ardından sığır etini tavaya alın ve beş dakika kızartın. Soğan, havuç, kereviz ve patatesi soteleyin ve biberleri ekleyin. Sebzeler yumuşayana kadar pişirmeye devam edin. Tavaya 7 su bardağı su ve sığır etini alın, kaynatın. Kaynadıktan sonra ocağın ısısını azaltın, 2.5 saat pişirmeye bırakın. 

• Çikolatalı Kek

Çikolatalı kek için gereken malzemeler sırasıyla 8 adet yumurta, 2 su bardağı şeker, 1 su bardağı sıvı yağ, ½ su bardağı nişasta, ¾ su bardağı kakao, ½ su bardağı su, 1 çay kaşığı kabartma tozu ve 1 çay kaşığı kahvedir. 

Çikolatalı kek hazırlamak için öncelikle fırını ısıtın ve yumurtaları mikserle çırpın. Ardından şekeri ekleyin ve köpük haline gelene kadar çırpmaya devam edin. Sırasıyla tüm malzemeleri ekleyin. Kek hamurunu tepsiye dökün ve yaklaşık 40 dakika pişirin. 

• Somon Erişteli Salata

Somon erişteli salata için gereken malzemeler sırasıyla 3 somon fileto, ¼ fincan ketçap, ¼ su bardağı teriyaki sos, 2 yemek kaşığı esmer şeker, 6 su bardağı su, 1 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı yağ, baharatsız 3 paket noodle, 110 gram marul ve 1 su bardağı domatestir. 

Somon erişteli salata hazırlamak için öncelikle fırını 220 derecede ısıtın. Somon filetoları yıkayın ve tabağa alın. Karıştırma kabında teriyaki sos, şeker ve ketçapı karıştırın. Karışımın ½’sini somonun üzerine sürün, fırında 25 dakika pişirin. Tencerede 6 su bardağı suyu kaynatın. Suya erişte, yağ, tuz ve noodle’ı ekleyin. Kalan sosun bir kısmını tencereye dökün. Ayrı bir tabağa marulu doğrayın. Pişen noodle’ı marulun üzerine alın ve somon ile süsleyin. Dilimlenmiş domatesleri ve kalan sosu tabağın yarısına ekleyerek servis yapın. 

Kosher Diyeti Yaparken Kaç Kalori Tüketebilirsin?

Koşer diyetinde kalori sınırlandırılmasına gidilmez. Diyet kaloriye değil besine odaklanılır. Kural ve yasaklar çerçevesinde koşer diyette kalori sınırlandırması yoktur.

Vücudun Kosher Diyetine İlk Reaksiyonu Nedir?

Et ve süt ürünleri yeterli porsiyonlarda tüketilmediğinde B12 vitamini ve demir eksikliğine neden olabilir. Bu gibi vitamin ve minerallerin yetersizliği sonucunda baş dönmesi, halsizlik ve yorgunluk hissi gibi semptomlar oluşabilir. 

Kosher Diyeti İçin Önerilen Zaman Çerçevesi Nedir?

Koşer diyet, dini kurallar kapsamında uygulandığı için geçici değildir. Temel prensiplerine bağlıdır, belirli kuralları bulunur ve değişmez. 

Temel kaynaklarda koşer kanunları kesin olmadığı için çağdaş durumlarda Musevi kurallarının en temel kaynağı olan Tevrat’ a dayanır. Aynı zamanda hukukta yer alan diğer kaynaklar ise koşer üretimli gıda ruhsatının belirlenmesi için kullanılır. 

Kosher Diyetinin Sağlık Yararları Nelerdir?

Kosher diyetinin sağlığa olan faydaları aşağıda listelenmiştir. 

• Koşer olarak kabul edilen besinler sağlıklı sayılabilir. 
• Süt ve et aynı anda tüketilmediği için sindirim sisteminin iyileşmesini destekleyebilir ve şişkinlik gibi gastrointestinal sorunların azalmasını sağlayabilir. 
• Et, süt ürünleri, pizza, hamburger ve lazanya gibi besinlerin tüketimi kısıtlandığı için kolesterolün dengelenmesine yardımcı olabilir. 
• Bazı besinlerin tüketimi kısıtlandığı için besin alerjilerinin azalmasına yardımcı olabilir.
• Koşer meyve ve sebzeler böcek varlığı için sürekli denetlendiği ve birçok değerlendirmeden geçtiği için daha sağlıklı olduğu düşünülebilir. 

Kosher Diyetinin Sağlık Riskleri Nelerdir?

Koşer diyeti için bilinen bir risk bulunmamaktadır. Ancak yeme bozukluğu riski taşıyan kişilerde, katı bir koşer diyetini takip etmek tetikleyici olabilir. Özellikle atakların artmasına ve yeme bozukluğu oluşmasına neden olması oldukça olasıdır. Beslenme farkındalığı için ciddi kısıtlamalara sahip olan beslenme programlarından uzak durulmalıdır. 

Kosher Diyeti Kanıtlara Dayalı mı?

Koşer besinlerin arkasında yer alan bilim etkili ve basit temellere dayanır. Diyette yer alan besinlerin tamamı önemli bir gıda üretim sürecinden geçer. Diyetteki standartlar süresin yavaşlamasına neden olur, bu sayede gıdaların kesin olarak incelenmesi garantilenir. 

Koşer diyetinde gerekli olan işlemler, et ürünleri ve deniz mahsüllerinin neden olabileceği toksik madde gibi birçok risk faktörünün ortadan kalkmasını sağlar. 

Kosher Diyeti Güvenli ve Sürdürülebilir mi?

Koşer beslenmede yer alan gıdalar güvenliğinin kanıtlanması için koşer belgesi adı altında sunulur. Koşer belgesi, ana hatlarıyla kısaca izah edilen ve koşulların uygunluğunu gösteren bir belgedir. Hazırlanma aşamasında uzmanlaşmış bir ekip denetleyici rol oynar. Tüketilmesi serbest olan besinlere koşer besin adı verilir. 

Koşer beslenme, ciddi kısıtlamalardan oluştuğu için sürdürülebilirliği oldukça düşük olan beslenme programlarından biridir. Bununla beraber kısıtlamaların sonucunda yeme bozukluğu ataklarının gelişme riski artar. 

​​Kosher Diyetinin Sağlık Yararları Nelerdir?

Kosher diyetinin sağlığa olan faydaları aşağıda listelenmiştir. 

• Koşer olarak kabul edilen besinler sağlıklı sayılabilir. 
• Süt ve et aynı anda tüketilmediği için sindirim sisteminin iyileşmesini destekleyebilir ve şişkinlik gibi gastrointestinal sorunların azalmasını sağlayabilir. 
• Et, süt ürünleri, pizza, hamburger ve lazanya gibi besinlerin tüketimi kısıtlandığı için kolesterolün dengelenmesine yardımcı olabilir. 
• Bazı besinlerin tüketimi kısıtlandığı için besin alerjilerinin azalmasına yardımcı olabilir.
• Koşer meyve ve sebzeler böcek varlığı için sürekli denetlendiği ve birçok değerlendirmeden geçtiği için daha sağlıklı olduğu düşünülebilir.

Kosher Diyetinin Sağlık Riskleri Nelerdir?

Koşer diyeti için bilinen bir risk bulunmamaktadır. Ancak yeme bozukluğu riski taşıyan kişilerde, katı bir koşer diyetini takip etmek tetikleyici olabilir. Özellikle atakların artmasına ve yeme bozukluğu oluşmasına neden olması oldukça olasıdır. Beslenme farkındalığı için ciddi kısıtlamalara sahip olan beslenme programlarından uzak durulmalıdır.