Haşimato hastalığı, tiroid bezinin çalışmasını etkileyen bir çeşit otoimmün hastalıktır. Haşimato hastalığının tam olarak ne olduğunu bilmek için önce tiroid bezinin vücuttaki görevini bilmek gerekir.

Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan ve tiroid hormonlarını üreten bir bezdir. Bu bez, tiroid hormonlarının (triiodotironin ve tiroksin) üretimi konusunda vücudumuz için oldukça önemli bir rol oynar. Tiroid hormonları, metabolizma düzenlemesinde, vücut ısısının kontrolünde, enerji üretiminde, büyüme ve gelişmede önemli işlevlere sahiptir. Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroid bezine zarar vermesi sonucunda bu bölgede hastalık durumunun ortaya çıkmasıdır. Hasar alan tiroid bezi işlevselliğinde sorunlar yaşayarak normalin altında hormon üretir ve bu hastalık, hipotiroidi durumuna yani tiroidin eksikliğine neden olmaktadır. Bu duruma bağlı olarak da birtakım farklı komplikasyonlar gelişebilmektedir. Boynun alt kısmında bulunan ve yapısı gereği kelebeği andıran tiroid bezi, salgıladığı tiroid hormonu ile organların işleyişi ile bağlantılı durumdadır. Bu hormonun dengesinde yaşanılan herhangi bir olumsuzluk, başta kalp olmak üzere diğer organları da etkileyebilmektedir.

Özetle, haşimato hastalığı, otoimmün bir tiroid hastalığıdır. Haşimato hastalığında vücut bağışıklık sistemi, tiroid bezine karşı antikorlar üretir ve tiroid bezinin fonksiyonlarını bozar ve bu durum, tiroid bezinin iltihaplanmasına aynı zamanda tiroid dokusunun hasar görmesine yol açar. Haşimato hastalığının belirtileri bireyden bireye değişiklik gösterse de bazı belirtileri ortaktır.

Haşimato Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Diğer adıyla haşimato tiroidi, halk arasında oldukça yaygın bir hastalık olduğundan belirtilerini bilmekte fayda vardır.

Genel bir bakışla, haşimato tiroidi varlığının ortaya çıkmasına bağlı olarak hastalık vücutta bulunan birçok sistemi de yavaşlatabilir. Haşimato hastalığı belli bir yaş grubunu etkilemez genellikle her yaş grubundan insanın haşimato hastalığını taşıma olasılığı bulunmaktadır. Haşimato hastalığı görülme olasılığı kadınlarda erkeklerden 4 ila 10 kat daha yaygındır. Hastalık gençlerde ya da genç kadınlarda ortaya çıkabilme ihtimali de, 30-50 yaş arası kadınlara oranla daha yüksektir. Ayrıca, bu hastalıkta genetiğin de rolü büyük olduğundan eğer diğer aile üyelerinden birinde bu hastalık varsa haşimato hastalığına yakalanma olasılığı da artmaktadır.

Haşimato tiroidi için spesifik belirtilere odaklanmamız gerekirse, bu hastalığın özel herhangi bir bulgu ve gözlemlenen belirti durumu yoktur. Genellikle seste farklılık, sık üşüme, cilt problemleri ve cildin ekstra kuruması gibi belirtiler daha fazla görülmektedir. Fakat bu semptomlar pek çok sağlık sorunlarında rahatsızlıklarda da görülebileceği için bu hastalıkta tanı konulması pek kolay değildir bu durumlara ek olarak gözlemlenen haşimato belirtileri şu şekildedir:

1. Boyunda şişlik ya da tiroid bezinin büyümesi (guatr)
2. Yorgunluk ve halsizlik
3. Soğuğa karşı hassasiyet
4. Ağırlık ya da kilo artışı
5. Depresyon ya da anksiyete
6. Unutkanlık ya da odaklanma güçlüğü
7. Kabızlık
8. Ciltte kuruluk ve cilt renginin solması
9. Saç dökülmesi ya da kırılgan saçlar
10. Adet düzensizlikleri
11. Dilin büyümesi
12. İştahın azalması
13. Göz altlarında farklılık ve yüzün şişkinliği
14. Konuşma zorlukları
15. Odaklanma problemleri
16. Çok fazla unutmak ve hareketlerin yavaşlaması
17. Nabzın düşmesi

Haşimato hastalığı genellikle yavaş ilerleyen bir hastalıktır ve belirtiler zamanla artabilir. Bazı kişilerde belirtiler hafif olabilirken, diğerlerinde daha şiddetli olabilir. Tanı için bir doktora başvurmak önemlidir. Haşimato hastalığı, kan testleriyle tiroid hormon düzeylerinin ve otoantikorların değerlendirilmesiyle teşhis edilebilir. Tedavi genellikle sentetik tiroid hormonu (levotiroksin) kullanımını içerir. Bu hormon, eksik olan tiroid hormonlarını yerine koymak için kullanılır ve tiroid bezi fonksiyonunu düzenler. Tedavi ile belirtiler genellikle kontrol altına alınabilir. Bu durum daha da ilerlediğinde kişinin kanında bulunan sodyum değeri düşebilirken cinsel problemler, emzirme dönemi dışında göğüsten süt ve akıntı gelmesi, uyku apnesi ve solunumun daralması, akciğer ve kalp zarlarında sıvı oluşması görülebilmektedir. Çoğunlukla bu hastalıkların kandaki kolesterol seviyeleri yüksektir.

Haşimato Hastalığındaki Risk Grupları

Bu hastalık birtakım risk gruplarında daha fazla görülmekte ve çeşitli durumlar bu hastalığa daha çok neden olabilmektedir. Haşimato hastalığı nedenleri arasında bulunan risk faktörleri ve bazı rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir:

Haşimato hastalığı, herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen bir otoimmün tiroid hastalığıdır. Herkes potansiyel olarak haşimato hastalığına yakalanabilir, ancak bazı risk faktörleri ve gruplar vardır. Aşağıda haşimato hastalığı için risk faktörleri sıralanmıştır;

1. Cinsiyet: Haşimato hastalığı kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır.
2. Genetik Yatkınlık: Aile öyküsünde otoimmün hastalıklar, özellikle tiroid hastalıkları olan bireylerde haşimato hastalığı riskini arttırır. Belirli genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
3. Diğer Otoimmün Hastalıklar: Haşimato hastalığı, diğer otoimmün hastalıklarla (örneğin, tip 1 diyabet, romatoid artrit, lupus gibi) birlikte görülebilir. Bu tür hastalıkları olan kişilerde haşimato hastalığı riski daha yüksektir.
4. Yaş: Haşimato hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle 30-50 yaş arasında teşhis edilir. Kadınlarda menopoz sonrası dönemde de daha sık görülebilir.
5. İyot Eksikliği ya da Fazlalığı: İyot eksikliği ya da aşırı alımı, haşimato hastalığı riskini artırabilir. Bununla birlikte, iyot düzeylerinin dengelenmesi önemlidir çünkü hem eksiklik hem de aşırı alım riskli olabilir.
6. Radyasyona Maruziyet: Büyük dozlarda radyasyona maruz kalma, özellikle çocukluk döneminde, haşimato hastalığı riskini artırabilir.
7. Gebelik: Gebelik sırasında tiroid bezinin işlevi değişebilir ve otoimmün tiroid hastalıkları ortaya çıkabilir ya da mevcut olanlar kötüleşebilir. Bu nedenle, gebelikte haşimato hastalığı riski artabilir.
8. Tütün ve Tütün Ürünü Kullanımı: Tütün ve tütün ürünleri kullanımı vücudun bütüncül sağlık durumunu olumsuz etkileyebileceğinden haşimato hastalığı riskini artırabilir.

Bu risk faktörleri, haşimato hastalığı geliştirme olasılığını artırsa da bu yukarıdaki maddelere sahip olmayan kişilerin bu hastalığa yakalanacağı anlamına gelmez. Sadece bu faktörler ihtimali arttırabilir. Eğer risk faktörlerinden birine sahipseniz ya da belirtilerini yaşıyorsanız, bir doktora danışmanız ve uygun testlerin yapılmasını sağlamanız sağlığınız için oldukça önemlidir.

Haşimato Tiroid Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?

Haşimato tiroidi olan bireyler için sağlıklı bir beslenme düzeni önemlidir. İyi bir beslenme, tiroid fonksiyonunu desteklemeye ve genel sağlığı iyileştirmeye yardımcı olabilir. Haşimato tiroid için doğru beslenme de aşağıdaki öneriler dikkate alınabilir:

İyot alımını dengede tutmak

İyot, tiroid hormonlarının üretimi için önemlidir. Ancak, haşimato hastalığı olan bazı kişilerde iyot hassasiyeti olabilir. Bu nedenle, iyot alımınızı dengelemek bu bağlamda önemlidir.

İyot bakımından zengin gıdalar arasında, deniz ürünleri, iyotlu tuz, süt ürünleri ve yumurta bulunur. Ancak, iyot takviyesi almadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Gluteni azaltmak ya da hayatınızdan çıkarmak

Bazı haşimato hastaları, gluten duyarlılığı ya da bağışıklık sistemi tepkisi gösterebilir. Bu nedenle, gluten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi tahılları azaltmak ya da direkt çıkarmak faydalı olabilir. Gluten intoleransı olan kişiler için glutensiz bir beslenme programı düşünülebilir.

Anti-enflamatuar besinler tüketmek

Haşimato hastalığı, enflamasyonla ilişkilendirilebilir. Anti-enflamatuar besinler, inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir.

Bu besinler arasında somon, avokado, zeytinyağı, yeşil yapraklı sebzeler, meyveler (özellikle yaban mersini ve çilek), ceviz ve zencefil gibi besinler bulunur.

Bağışıklık sistemini desteklemek

Haşimato hastalığı otoimmün bir hastalık olduğundan hastalık süresince bağışıklık sisteminin düzenlenmesi önemlidir.

Bağışıklık sistemini desteklemek için probiyotikler içeren fermente gıdalar (yoğurt, turşu, kefir), antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler, sağlıklı olarak adlandırılan yağlar (örneğin, zeytinyağı, avokado, hindistan cevizi yağı) ve yeterli miktarda protein tüketmek oldukça büyük önem taşımaktadır.

Besin alerjilerini ve intoleranslarını bilmek

Bazı haşimato hastalarında, vücut belirli besinlere karşı alerji ya da intoleranslar geliştirebilir. Kendinizi iyi hissetmenizi engelleyen ya da semptomları tetikleyen besinleri tespit etmek için bir besin günlüğü tutabilir ve doktorunuzla görüşebilirsiniz.

Dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen göstermek

Genel olarak, dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni izlemek önemlidir. Yeterli miktarda protein, sağlıklı yağlar, lifli gıdalar, tam tahıllar ve çeşitli sebze ve meyveler içeren bir beslenme planı benimsemek, genel sağlığınızı iyileştirebilir ve enerji seviyenizi artırabilir.

Bu öneriler genel bir bakış sağlamaktadır, ancak bireysel ihtiyaçlar ve toleranslar farklılık gösterebilir. Haşimato hastalığı olan bireyler için en uygun beslenme planını belirlemek için bir diyetisyenle ortak çalışmanız önemlidir.

Haşimato Hastalığında Kullanılabilecek Takviyeler

Haşimato hastalığı olan bireyler için takviyeler, tiroid fonksiyonunu desteklemek, inflamasyonu azaltmak ve genel sağlığı iyileştirmek amacıyla kullanılabilir. Ancak takviyeleri kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmanız önemlidir, çünkü herkesin ihtiyaçları farklı olabilir ve bazı takviyeler ilaçlarla etkileşime girebilir.

1. Selenyum: Selenyum, tiroid hormonlarının sentezinde ve metabolizmasında önemli bir rol oynar. Araştırmalar, selenyum takviyesinin haşimato hastalarında tiroid hormonlarına olan bağımlılığı azaltabileceğini ve otoimmün inflamasyonu azaltabileceğini göstermiştir.

Ancak, selenyum takviyesi kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız, çünkü fazla miktarda selenyum alımı toksik olabilir.

2. D vitamini: D vitamini, bağışıklık sistemi fonksiyonu ve iltihaplanma kontrolünde önemli bir rol oynar. Haşimato hastalarında D vitamini eksikliği yaygın olabilir. Kan testleri ile D vitamini düzeyi belirlendikten sonra doktorunuz, ihtiyaç durumunda D vitamini takviyesi önerileri yapabilir.

3. Omega-3 yağ asitleri: Omega-3 yağ asitleri, anti-enflamatuar özelliklere sahiptir ve otoimmün inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. Balık yağı takviyeleri, omega-3 yağ asitlerini sağlayabilir.

Ancak, balık yağı takviyesi kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.

4. Probiyotikler: Bağırsak sağlığı, otoimmün hastalıkların yönetiminde önemli bir rol oynar. Probiyotik takviyeler ya da probiyotik açısından zengin gıdalar (yoğurt, turşu, kefir) bağırsak sağlığını destekleyebilir ve otoimmün inflamasyonu azaltabilir.

Takviyeler, bir sağlık uzmanının gözetiminde ve önerisiyle kullanılmalıdır. Herhangi bir takviye kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir, çünkü bazı takviyeler yan etkilere ya da ilaç etkileşimlerine neden olabilir.