Galaktoz Nedir?

Galaktoz, glikoza oranla daha az tatlı olan ve suda fazla çözülemeyen bir şeker türüdür. Altı karbonlu aldoz olan galaktoz, monosakkaritlerden biridir. Genelde karbonhidratlarda bulunur. Glikozla beraber iki monosakkaritin birleşimi olan laktozu meydana getirir. Galaktozemi, 3 ayrı tipten oluşan galaktozu metabolize etme fonksiyonunu kaybeden genetik bozukluk hastalığıdır. Galaktozun kimyasal formülü C6H12O6 şeklindedir. Molar k 180,156 g/mol değerindedir. Erime noktası ise 167 °C’ dir. Galaktozemi, kanda yüksek miktarda galaktozun bulunması ile seyreder. Bunun sebebi galaktoz 1 fosfat üridil transferaz enzim eksikliğidir. Enzim doğru çalışmadığında veya eksik olduğunda ortaya galaktozemi çıkar. Enzim eksikliğinde galaktoz yeterince glikoza dönüşemez ve kanda galaktoz birikir. Galaktozemi tedavisinde galaktoz ve laktoz içeren kaynakların tüketimi kısıtlanır. Laktoz kısıtlanmasının sebebi içeriğinde galaktozun bulunmasıdır. 

Galaktoz Formülü Nasıldır?

Galaktozun kapalı formülü C6H12O6 şeklindedir. Aşağıdaki görselde de galaktozun Haworth projeksiyonuna göre molekül şeması yer almaktadır. 

Galaktoz Metabolizması Nasıldır?

Galaktoz karaciğerde bazı enzimatik reaksiyonlarla birlikte glikoz - 6- fosfat' a çevrilmektedir. Galaktoz en hızlı emilen monosakkarittir. Bununla beraber sindirim sistemi üzerinde laktoz laktaz enzimi etkisiyle D- Glikoz ve D- Galaktoza hidrolize olmaktadır. Sonrasında ise aktif transportla emilimi sağlanır. Galaktozun hücre içerisine alınması insülinden bağımsız olarak gerçekleşir. Galaktozun karaciğerdeki metabolize süresi oldukça hızlıdır. Metabolize edilmesi için ilk olarak ATP ve galaktokinaz enziminin galaktoz-1 - fosfat olarak fosforillenmesi gerekir. Ardından galaktoz-1 - fosfat epimeri olan glikoz-1 fosfata dönüştürülür. Süreçte görevli olan enzim galaktoz 1 fosfat üridil transferazdır. 1 mol galaktozun  2 pürivata dönüşmesinin sonucunda iki mol ATP ve iki mol NADH elde edilir. Bu mekanizmanın bozulması ile galaktozemi ortaya çıkmaktadır. Galaktozemi; galaktoz 1 fosfat üridil transferaz enzim eksikliği, galaktokinaz eksikliği veya üridil difosfogalaktoz 4 epimeraz eksikliği ile seyreden otozomal resesif bir hastalıktır. 

Galaktoz Bitkisel mi Hayvansal mı?

Galaktoz hayvansal bir şeker türüdür. Süt şekeri olarak bilinmesinin nedeni sütün içerisinde bulunan şeker türü olmasından ötürüdür. Galaktoza hayvansal bir şeker denmesinin nedeni genellikle süt veren hayvanlarda bulunan bir şeker olmasından ötürüdür. Bazı bitkisel kaynaklarda galaktoz bulunması ise reçine ve sakız gibi tabakaların oluşmasına yardımcı olabilir. 

Galaktoz Ne Şekeridir?

Süt şekeri olan galaktoz, en önemli monosakkaritlerden biridir. Galaktoz altı karbonlu bir şeker olduğu için heksoz gurubunda yer almaktadır. Galaktoz aynı zamanda pek çok oligosakkaritin de yapısında bulunmaktadır. 

Galaktoz İçeren Besinler Nelerdir?

Süt şekeri olan galaktoz genellikle süt ve süt ürünleri içerisinde yer almaktadır. Bununla beraber galaktoz içeren besinler ve içeriklerindeki galaktoz miktarı aşağıda listelenmiştir.

• Avokado: 100 gramı için 0.1 gram galaktoz
• Az Yağlı Mozzarella Peyniri: 100 gramı için 0.8 gram galaktoz
• Erik: 100 gramı için 0.1 gram galaktoz
• Hamburger: 100 gramı için 0.1 gram galaktoz
• Kivi: 100 gramı için 0.2 galaktoz
• Kereviz: 100 gramı için 0.5 gram galaktoz
• Bal: 100 gramı için 3.1 gram galaktoz
• Kiraz: 100 gramı için 0.6 gram galaktoz
• Az Yağlı Yoğurt: 100 gramı için 0.6 gram galaktoz
• Süt Karameli: 100 gramı için 1 gram galaktoz

Galaktoz ve Glukoz Farkı Nedir?

Glikoz ve galaktoz aynı moleküler formüle sahip olmalarına rağmen bazı farklılıklar içermektedir. Galaktoz, glikoz monosakkaritinin izomeridir. Atomlarının organizasyonlarında farklılık bulunur. Birbirlerinin ise steroizomeridir.  Glikoz ve galaktoz monosakkaritleri arasındaki farklar aşağıda listelenmiştir.

• Glikoz ve galaktoz arasındaki temel fark, hidroksil gruplarının ( OH) 4. karbonlarındaki oryantasyondur. 
• İzomer olmaları sebebiyle aynı yapısal formüle sahiplerdir fakat erime noktaları, kaynama noktaları, girdikleri tepkimeler, fiziksel ve kimyasal özellikleri farklıdır. 
• Galaktozun standart erime noktası 167 dereceyken, glikozun erime derecesi 146 derecedir. 
• Galaktoz, glikoza oranla daha az tatlıdır. 
• Galaktoz süt şekeri olarak bilinirken, glikoz üzüm şekeri veya mısır şekeri olarak bilinmektedir. 
• Glukoz ve galaktoz arasında temel kimyasal fark vardır. 
• Glukoz daha kararlı bir şekerken, galaktoz daha az kararlıdır. 

İnsanlar Galaktozu Sindirebilir mi?

Galaktoz insanlar tarafından sindirilebilir. Galaktoz ince bağırsakta, aktif transport sayesinde epitel hücrelere geçiş yapar. Galaktozun sindirimi diğer karbonhidrat türlerine göre daha kolay gerçekleşir. Galaktoz metabolizması ve laktoz sindirimi hepatik portal ven aracılığıyla karaciğerde gerçekleşir. Sonucunda ise glikoz ve galaktoz oluşur. Galaktoz, ilk olarak glikoz 1 fosfata dönüştürülür. Ardından G6P ya da glikojene dönüşümü sağlanır. Galaktozun yaklaşık olarak %30 kadar kısmı glikolizde kullanılmaktadır. Galaktoz, enerji ihtiyacı için karaciğerde dönüştürülmekle beraber birçok fonksiyona yardımcıdır. Galaktoz, glikoz üretiminin öncüsü niteliğindedir ve önemli bir enerji sağlayan monosakkarittir. Laktozun, glikoz ve galaktoza olan hidrolizi ise beta galaktosidaz ve laktaz enzimleri tarafından katalize edilmektedir. Doğum yapacak olan kadınlarda, doğumsal olarak galaktoz malabsorbsiyonu görülebilir. Bunun nedeni, galaktozun absorbe edilmeyerek bağırsak lümeninde birikmesidir. Bu tip bir sorunla karşılaşan anne adayı, tıbbi beslenme programından glikoz ve laktoz içeren besin türlerini sınırlanmalıdır. Bunun yerine karbonhidrat kaynakları olan fruktoz ve mannoz tüketilmelidir. 

Badem Sütü Galaktoz Açısından Zengin midir?

Hayvansal süte hassasiyeti olanların ve bitkisel kaynaklı süt arayışı içinde olanların yoğun ilgi gösterdikleri badem sütü, hem sağlıklı hem de lezzetli yapısı ile dikkat çekmektedir. Öğütülmüş badem ve sudan yapılan badem sütü, farklı içeriklere de sahip olabilir. Veganlar için de tercih edilebilecek olan badem sütü, laktoz intoleransı olanlar için tercih edilebilecek süt çeşitlerindendir. Badem sütü laktoz içermediği için laktozun içeriğinde yer alan galaktozu da içermez. Galaktoz genellikle hayvansal temelli bir şeker türü olduğu için badem sütü içeriğinde galaktoza rastlanmaz. Badem sütünün 100 gramı 24 kalori değerindedir. 100 gramında 3 gram karbonhidrat, 0.5 gram protein, 1.1 gram yağ ve 0.2 gram lif bulunmaktadır. Aynı zamanda badem sütü D vitamini, B12 vitamini, B2 vitamini ve kalsiyum içermektedir. Badem sütü, kolesterol içermez bu sebeple kalp damar hastalıklarına karşı koruyucudur. 

Galaktoz Süt Şekeri midir?

Süt şekeri olarak bilinen laktoz, glikoz ve galaktoz içermektedir. Galaktoza başlı başına süt şekeri denemese ile laktoz ile olan ilişkisinden dolayı süt ve süt ürünlerinde doğal olarak galaktoz yer almaktadır.   

Hangi Enzimler Galaktozu Sindirir?

Galaktozun asıl kaynağı sütteki laktozdan gelmektedir. Besinlerle bu halde alınan galaktoz, vücutta glikoza dönüştürülür ve bu şekilde kullanılır. Galaktozun glikoza dönüştürülmesi için önce galaktoz 1 P oluşumu gerekmektedir. Bu reaksiyon süreci galaktokinaz enzimi tarafından kontrol edilmektedir. Bundan sonraki aşamada ise Galaktoz -1 P’ nin UTP ile reaksiyonu sağlanır. Reaksiyonda açığa çıkan pirofosfattır. Galaktozun UDP’ ye bağlanma sürecinin sonunda ise UDP Galaktoz oluşmaktadır. Ardından UDP Glikoz, UDP glukofosforilaz enzimi sayesinde Glikoz 1 P’ ye dönüşür. 

Galaktozun sindirim aşamasında iki farklı mekanizma bulunmaktadır. Bunlar:

• Basit difüzyon
• Aktif emilimdir. 

Glikoz Neden Galaktozdan Daha Stabildir?

Glukoz vücutta stabil olarak kalmak için kortizol, insülin, glukagon gibi bazı modifikasyonlara uğrar. Glukoz ile alakalı olan bu hormonlar doğrudan kan şekeri seviyesi ile bağlantılıdır. Kan şekeri yükseldiğinde insülin kaslara fazladan glukoz depolamayı sağlar. Kan şekeri düştüğünde ise glukagon sinyal vererek kan seviyesinin düşmesine müdahale eder. Glukoz kan şekeri olduğu için stabil olarak kalması galaktoza göre çok daha önemlidir.   

Galaktoz bir D Şekeri mi L Şekeri midir?

D ve L sınıfı karbonhidratın izomerini sınıflandırmaktadır. D-galaktoz, serbest halde bulunmayan polisakkarit ve oligosakkaritlerin yapısında bulunmaktadır. D-galaktoz sakarozdan daha tatlı bir şekerdir. Sinir ve beyin hücrelerinde yer alan galaktolipidlerin yapı taşlarında D-galaktoz bulunur. 

L-galaktoz ise polisakkaritlerin yapısında bulunmaktadır. Tadı glikoza oranla daha az tatlıdır. Fermantasyon işlemi de glikoza oranla çok daha yavaş fermente edilir. 

Neden Galaktoza İhtiyaç Duyarız?

Galaktoz, karbonhidratların sindirimi ile ortaya çıkan bir basit şekerdir. Bağırsakta proteinler tarafından emilen galaktoz, vücudun gereksinimine göre hücreler yolu ile taşınarak gerekli olan faydayı sağlar. Bununla beraber galaktoz en sık karşılaşılan monosakkaritlerden biridir. Birçok biyolojik faaliyette yer alır. Metabolik reaksiyonlar için vücut için gerekli olan glikoza eşlik etmektedir. Glikozun yetersiz olduğu durumlarda alternatif olarak galaktoz görev alır. Enerji sentezi için glikoliz reaksiyonlarına katılır. Galaktoz, sütte bulunan laktozun içeriğinde bulunur. Süt üreten hayvanlar ve insanlar, glikoz ve galaktozdan laktozu  biyosentezleyebilmektedir. Süt, yeni doğanlar için elzem bir besindir. Galaktoz, serebrosit adı verilen moleküllerin bileşenidir ve galaktoserebrosit olarak isimlendirilir. Galaktoserebrositler ise sıkça nöral dokuda bulunan moleküllerdir. Galaktozun beyin şekeri olarak adlandırılmasının sebebi de budur. 

Yoğurttaki Galaktozun Ana Nedeni Nedir?

Laktozun parçalanması ile ortaya çıkan galaktoz, yoğurtta bulunan laktoz oranı kadar vücudumuzda emilip galaktoza dönüşmektedir. Yoğurtta ve diğer süt ürünlerinde laktozun bulunması, bu ürünleri tükettiğimizde doğrudan basit bir şeker olan galaktozun ortaya çıkmasına yardımcı olur. Yoğurt, en önemli laktoz kaynaklarından birisidir. 100 gram yoğurtta 5 gram serbest galaktoz bulunur. Bu sebeple yoğurt tüketimi, galaktozemi hastaları için risklidir. Yapılan çalışmalarda süt yağı ve galaktoz tüketiminin ergenlikteki testis kanseri riskini artırdığı görülmektedir. Bu sorunların ortadan kalkması için düşük galaktozlu yoğurtlar üretime geçmeye başlamıştır. Çalışmalarda, tek ve karışık starter halindeki sütte galaktoz kullanımı değerlendirilmiş ve kültürlerin düşük galaktoz içeren yoğurtlara karşı olan uygunluğu incelenmiştir. 

Galaktoz Basit Şeker midir?

Basit şekerler karbonhidratların en küçük yapı taşıdır. Sindirilmeyen basit şekerler doğrudan kana karıştıkları için tüketimlerine dikkat edilmelidir. Galaktoz tıpkı früktoz ve glikoz gibi bir basit şekerdir. Karbonhidratların iki ana grubu vardır. Bunlar basit ve karmaşık karbonhidratlardır. Basit karbonhidratlar, monosakkarit ve disakkaritlerden oluşur. Monosakkarit, karbonhidratların en temel yapısıdır. Glikoz, fruktoz ve galaktoz basit şekerleri oluşturur. Basit şekerler daha alt birimlere bölünemez. Daha karmaşık karbonhidratların oluşması için birleşirler. Disakkaritler birbirine bağlanmış iki monosakkaritten oluşmaktadır. İnsan beslenmesinde baz alınan üç disakkarit bulunur. Bunlar; fruktoz ve glikozdan oluşan sakaroz, galaktoz ve glikozdan oluşan laktoz, iki glikozdan oluşan maltozdur. Yüksek fruktozlu mısır şurubu ise mısırın hidrolize edilmiş yapay hali ile oluşan bir disakkarittir, fruktozdan oluşur. 3 ve daha fazla monosakkaritten oluşanlara ise kompleks karbonhidrat adı verilir. 

Galaktoz bir Beta-Glukoz mudur?

Beta-glukoz, D-glukozun izomeridir. Bir şeker olan beta-glikoz, ana karbon zincirine bağlı olan 4 –OH grubuna sahiptir. Galaktoz beta-glukoz sınıfında canlı organizmalarda bulunabilir. 

Galaktoz Emilim Oranı Nasıldır?

Galaktozun emilim oranı glikoz baz alınarak hesaplanabilir. Glikozun absorbe edilme derecesi 100 kabul edildiğinde galaktozun emilim oranı 110’dur.

Galaktoz Neden Kan Şekeri Seviyesini Düşürür?

Kan şekerini glikoz oluşturmaktadır. Galaktoz ve fruktoz, vücutta kullanabilmeleri için glikoza çevrilmesi gereken monoksakkaritlerdendir. Yetişkin bir birey yemek yedikten sonra kan şekerinde yükselme görülür. Kan şekerinde görülen bu artışın belirlendiği nokta nasıl gıdalarla beslenildiğidir. Galaktoz basit şekerler sınıfında olduğu için glukoza çevrildiğinde kan şekerini diğer şekerlere oranla daha az etkiler. Bundan dolayı vücutta galaktoza sindirilen besinlerin kan şekeri seviyesine olan etkisi daha farklıdır. 

Galaktozemi ve Galaktoz İlişkisi Nedir?

Galakatozemi, kanda galaktoz birikimine bağlı seyreden kalıtsal bir hastalıktır. 3 ayrı tipte görülür. Bunlar tip 1 olan klasik varyant galaktozemi, tip 2 olan galaktokinaz eksikliği, tip 3 olan galaktoz epimeraz eksikliğidir. En sık tip 2 ve tip 3 görülür. Galaktozeminin teşhisi ve testi kolaydır. Teşhis edildikten sonra uygun tedavi programı ile sağlıklı bir hayat yaşamaları mümkündür. Yeni doğanlarda beslenme sonrası görülür. Anne sütü laktoz içermektedir. Fakat sindirimi inek sütüne oranla daha kolaydır. Galaktozemi teşhisi konan bebeklerde sarılık, karaciğer problemleri, kilo alma sorunlarI ve kusma görülür. Sarılık derecesine bağlı karında şişlik oluşur. Sonrasında enfeksiyonlar meydana gelir. Motor beceri eksikliği ve büyüme gelişme problemleri meydana gelir. Tedavi süreci ve beslenme programı oluşturulmayan hastalarda malnütrisyon kaçınılmazdır. Galaktozeminin nedeni galaktoz 1 fosfat üridil transferaz ( GALT ) enziminin eksikliğidir. Enzimin görevi galaktozun glikoza dönüşümünü sağlamaktadır. Enzim eksikliğinde dönüşüm sağlanamaz ve kanda galaktoz birikimi görülür. Tedavi sürecinde hastaya beslenme planı düzenlenir. Kişilerin, laktoz ve galaktozsuz diyet yapmaları gerekir. Yeni doğanlarda ise laktoz ve galaktoz içermeyen formüllerin kullanılması uygundur. Galaktozemi hastalarına içeriğinde laktoz içermeyen özel formüller verilir. Bununla beraber laktoz içeren besinler kısıtlandığı için hastalarda yaygın olarak kalsiyum eksiklikleri görülmektedir. Vitamin ve mineral eksikliklerinin önüne geçmek için galaktozemili hastalara D vitamini, K vitamini ve kalsiyum takviyeleri önerilmektedir. 

Galaktoz Emildikten Sonra Ne Olur?

Laktoz olarak vücuda giren süt şekeri ince bağırsakta parçalanarak fruktoz, glikoz ve galaktoza dönüşür. Galaktozun emilimi bağırsakta gerçekleşir. Bağırsakta emilen galaktoz kan dolaşımına geçerek karaciğere taşınır. Galaktoz en hızlı emilimi gerçekleşen monosakkarittir.

Galaktoz ve Laktoz Farkı Nedir?

Galaktoz, laktozu oluşturan basit şekerlerden biridir. Bununla beraber galaktoz ve laktoz arasındaki temel farklar ve benzerlikler aşağıda listelenmiştir. 

• Galaktoz, sütte yer alan tek moleküler şeker halidir. C6H12O6 formülüne sahip monosakkarit türüdür. 
• Laktoz, galaktoz ve glikoz monosakkaritlerinin birleşiminden oluşan bir şekerdir. C12H22011 formülüne sahip disakkarit türüdür. 
• Laktoz ve galaktozun her ikisi de sütte bulunur ve süt ile elde edilir. 
• Laktoz ve galaktozun her ikisi de ısıtıldığında ya da yakıldığında şekerin esmerleşmesi yani Maillard reaksiyonunda tepkime verir. 

Yetişkinler Galaktozemiye Yakalanabilir mi?

Galaktozemi kalıtsal bir hastalıktır. Galaktozeminin en büyük belirtisi anne sütü ve laktoz içeren bebek maması almaya başlayan bir çocukta görülür. Bebek ilk olarak iştah kaybına ve uğrar ve ardından kusar. Daha sonra ciltte sararmalar meydana gelir. Eğer tedavi edilmezse çocukta gelişme bozuklukları ve katarakt görülebilir. Galaktozun karaciğere büyük zarar vermesi de galaktozeminin belirtileri arasındadır. 

Yetişkin bir bireyde kalıtsa olarak galaktozemi yoksa sonradan oluşmasına imkân yoktur. Yeni doğmuş bir bebeğin topuğundan alınan kan, bebekte galaktozemi olup olmadığını anlamak için yeterlidir. 

Düşük Galaktoz Diyeti Nedir?

Galaktozemi hastalarının uygulaması gereken bu diyet, galaktozun temel kaynağı olan laktozu beslenme programından çıkararak uygulanmaktadır. Galaktoz ve laktoz içeren her besin galaktozemi için risk barındırır. İnek, keçi, koyun vb. fark etmeksizin her türlü süt ve süt ürünü düşük galaktoz diyetinde yer alamaz. Bebeklik dönemindeki bir çocuk bile anne sütünden kesilerek laktozsuz bebek maması ile beslenmelidir. 

Yapılışında süt ya da süt ürünün kullanan bir besin de bu diyette yer alamaz. Örneğin tarhana ve yoğurt çorbası gibi hazır çorbalar sakıncalı gıdalar arasındadır. Sütle hazırlanan sıcak çikolata ve salep gibi içecekler, puding, sütlaç, keşkül, kazandibi gibi sütlü tatlılar, yapımında süt olan dondurma gofret ve bisküvi gibi hazır gıdalar oldukça sakıncalıdır ve diyet programında yer alamaz. 

Sadece laktoz halinde bulunan galaktozdan değil, galaktozun doğal olarak bulunduğu besinlerden de uzak durulması gerekmektedir. Taze fasulye, soya, baklagiller, şeker pancarı ve bezelye gibi sebzelerden de uzak durulmalıdır. Sakatatlardan bazıları da yüksek oranda galaktoz içerebilir. Örneğin, karaciğer, beyin, böbrek gibi yiyecekler yenmemelidir. Diyette en rahat tüketilebilen besinlerin başında meyveler gelmektedir. Bunların dışında içeriği bilinmeyen hiçbir gıda maddesi, galaktozemi hastaları tarafında tüketilmemelidir. 

Galaktoz Karaciğerde Ne Olur?

Galaktoz karaciğerde bazı enzimatik reaksiyonlarla birlikte glikoz-6 fosfata dönüşmektedir. Glikoz-6 fosfat ise hücreleri oksidan hasarlardan korumakla görevlidir. Galaktozun karaciğerde nasıl emiliminin gerçekleştirdiği aşağıdaki görselde belirtilmiştir. 

Galaktoz Beta mı Alfa mıdır?

Alfa ve beta formları, 5 ya da 5’den fazla karbonu bulunan monosakkaritlerin sulu çözeltilerde ortaya çıkan halkalı yapılarda görülür. Hem alfa hem de beta anomerlerinin farklı optik reaksiyonları olabilir. Galaktozun da hem alfa hem de beta anomeri bulunabilir. 

Bir Galaktoz Kaç ATP Üretir?

ATP, yaşamımızı sürdürmek için en önemli olan öğelerin başında gelmektedir. Hücrenin yaşaması için gerekli olan ATP enerjisi, organik moleküllerin parçalanması ile elde edilebilir. Bağırsaklardan çıkmadan önce absorbe edilerek ortaya çıkan galaktoz, ATP üretiminde glikozla bağlantılı olarak çalışır. Glukoz üzerinden alınan enerji vücut düzenlemesinde ve ATP enerjisi olarak depolanır. Vücuda alınan karbonhidrat ve glikoz oranına göre ATP üretimi değişmektedir.