Brüksel Lahanası Nedir?

Brüksel lahanası ya da diğer adıyla Frenk lahanası (Brassica oleracea Gemmifera), turpgillerdendir ve küçük yumru şeklinde, kalınca kat kat yaprakları olan bir sebze türüdür.

Türk mutfağında tüketimi çok tercih edilmese de Brüksel lahanası sağlıklı besinler arasında yer almaktadır. Turpgiller ailesi arasında yer alan Brüksel lahanası, lahananın küçük görünümüne sahiptir. İçeriğinde pek çok vitamini taşıyan Brüksel lahanası kış sebzeleri arasında yer alır ve kalsiyum açısından da zengin bir bitki olarak bilinir.

Küçük yumru şeklinde ve kat kat yaprakları olan Brüksel lahanası bir kış sebzesidir. Brüksel lahanası tat olarak brokoli ve lahana ile benzerlik göstermektedir. Brokoli gibi kansere yakalanma riskini azalttığı düşünülür ve besin değeri açısından oldukça zengindir. Bir kış sebzesi olan Brüksel lahanası sanılanın aksine ilk olarak Belçika'da yetiştirilmemiştir. 

Avrupa'da bolca tüketilen sebzenin ismini nasıl aldığı tam olarak bilinmese de teorilerden biri lahananın minik bir versiyonu olması sebebiyle Avrupa'nın kalbinde olan ancak büyük Avrupa başkentlerinin minik bir versiyonu olan Brüksel şehrinin ismi verilmiş olduğu.

Fide durumundayken lahanaya çok benzeyen bu sebzenin gövdesi 60 ila 90 santimetreye kadar uzayabiliyor. Gövde üzerinde kalın sapların ucunda, koyu yeşil renkli, beyaz damarlı iri yaprakları uzar ve bu yaprakların koltuğundan çıkan tomurcuklar, küçük yuvarlak başçıklara dönüşür. Minyatür lahanaları andıran ve kokusu keskin olan başçıklar sıkı sarımlı olup iri bir ceviz kadar büyür ve sebze olarak tüketilir.

Brüksel Lahanasının Besin Değerleri Nedir?

Düşük kalorili olan Brüksel lahanası vitamin ve mineral bakımından çok zengin bir sebzedir. Brüksel lahanası A vitamini ve C vitaminini bolca içerir ve demir ile potasyum mineralleri bakımından da yüksektir. 100 gram Brüksel lahanasının içeriğindeki besin değerleri aşağıda listelenmiştir:

• Karbonhidrat (g):    3,29
• Protein (g):             4,45
• Yağ (g):                  0,34
• Lif (g):                     4,4
• Sodyum (mg):         10
• Potasyum (mg):      387
• Kalsiyum (mg):        31
• Vitamin A (iu):        75
• Vitamin C (mg):      112
• Demir:                    1,1

Brüksel Lahanası Ne İşe Yarar?

Brüksel lahanası sağlığa olan birçok faydayı da beraberinde getiriyor. Brüksel lahanasının içeriğinde C vitamini bulunur. Bu sayede bağışıklığı artırır, bağ dokusu ve kemiklerin yapısında bulunan kolajen üretimi destekler. Zengin vitamin değeri sayesinde besin zenginliği sunan Brüksel lahanası, kemikleri güçlendirir. Dokuların büyümesi, onarılmasında önemli rol oynar. Lif açısından zengin Brüksel lahanası kan şekeri seviyesini sabit tutmaya yardımcı olur. Aynı zamanda diyetlerin de olmazsa olmazıdır. Diyet yapanlar için besleyici ve kilo vermeye yardımcı bir besindir. Brüksel lahanası ayrıca yaşlanmayı önleyen, kan şekeri ve insülin üzerinde etkili bir antioksidan olan alfa lipoik asit içerir. Yapılan çalışmalara göre alfa lipoik asidin insülin direncini azalttığı, açlık kan şekerini düşürdüğü, sinir hasarı semptomlarını hafiflettiği görülmüştür.

Brüksel Lahanasının Faydaları Nedir?

Brüksel lahanası içerisinde bulundurduğu vitamin ve mineraller sayesinde adeta bir şifa kaynağıdır. Brüksel lahanasının faydaları aşağıda listelenmiştir:

• Kalp sağlığının korunmasına yardımcı olur
• Cilt ve göz sağlığının korunmasına katkıda bulunur
• Kanser riskinin azaltılmasını sağlar
• Kolesterolü düşürür
• Bağırsakların çalıştırılmasını sağlar
• Gebelikte oluşabilecek riskli durumları önler
• Kan şekerini düzeyini dengeler
• Dikkat toplama gücünü artırır
• Kemik gelişimine katkıda bulunur
• Stresten korumaya yardımcı olur

Kalp sağlığının korunmasına yardımcı olur

Tüm dünyada hastalıklara bağlı ölüm nedenlerinde ilk sırada kalp ve damar hastalıkları yer alır. Brüksel lahanası kalp sağlığı için çok değerli besinler arasında yer alır. Brüksel lahanası omega yağ asitleri açısından zengin bir bitkidir. İçeriğindeki bu omega 3 yağ asitleri yüksek antioksidan özelliği gösterir. Bu özelliği sayesinde kalp hastalıklarını önleyebilir. Damar içi tıkanıklarının azalmasında son derece etkilidir.  Bununla beraber kan dolaşımını da hızlandırır ve bu faydaları ile kalp krizine karşı önlem almak için oldukça etkilidir.

Cilt ve göz sağlığının korunmasına katkıda bulunur

Cilt ve göz sağlığını korumak için vitamin alımı son derece önemlidir. Brüksel lahanası da vitamin ve mineral açısından zengin bir bitkidir ve hücre onarımına destek olarak cilt dostu besinlerden biri olarak bilinir. Cilt ve göz sağlığını korur, besler, görme duyusunu güçlendirir ve aynı zamanda cildin daha parlak ve sağlıklı görünmesine de katkıda bulunur. A vitamini göz sağlığını korumada etkili temel besin ögesi olarak bilinir. Brüksel lahanası günlük alınması önerilen A vitamini miktarının %15’ini içerir. Yaşlanma karşıtı etkisi de vardır. Yaşlılık belirtilerini olabildiğince erteler.

Kanser riskinin azaltılmasını sağlar

Uluslararası Kanser Savaş Örgütü’ne göre kanser; bir organın fizyolojik gereksinimlerine bağlı olmaksızın hücrelerin aşırı çoğalması sonucu ortaya çıkan bir büyüme bozukluğudur. Yapılan bir araştırma sonucu,  sebze tüketimi ile kanserin önlenmesi arasında bazı olumlu ilişkiler olduğunu ortaya koydu. Ayrıca Brüksel lahanasını tüketmenin oksidatif DNA hasarına karşı korunmada yardımcı olabileceği de gösterildi. Brüksel lahanası kanserli hücreleri yok etme özelliği bulunur. Antioksidan etkiye sahiptir ve vücuda kanserli hücrelerin girmesini de yayılmasını da önler. Bir başka araştırma sonucu ise Brüksel lahanasının kolorektal kanser riskini azaltmada yardımcı olduğunu göstermiştir. Bu, esas olarak Brüksel lahanası gibi önemli sebzelerde bulunan glikozinolatların varlığından kaynaklanmaktadır. Çalışmalar ayrıca, bu lifli sebzelerin antioksidan içeriğinin oksidatif stresi azaltabildiğini ve bu yönüyle de kansere karşı koruyabildiği sonucuna da ulaşmışlardır.

Kolesterolü düşürür

Kolesterol; kanda bulunan ve başta karaciğerde olmak üzere bütün hücreler tarafından üretilen, mumsu yapıya sahip bir yağ türüdür. İnsan vücudunun belirli bir miktar kolesterole ihtiyacı vardır. İyi ve kötü huylu kolesterol vardır. Brüksel lahanası kötü huylu kolesterol olan LDL seviyesini düşürmeye yardımcı olur. Bunun sebebi olarak ise Brüksel lahanasının içerisindeki yüksek oranlı potasyumdur.

Bağırsakların çalıştırılmasını sağlar

Bağırsak florasının daha iyi çalışması için lifli besinlere ihtiyaç duyulur. Brüksel lahanası ise lif bakımından oldukça zengin ve bu yönüyle sindirim sistemi ve bağırsağın daha iyi çalışması için önemli bir besindir. Bunun yanı sıra bağırsak hastalıklarını da ortadan kaldırır, detoks etkisi sayesinde vücuda zarar verecek zararlı bakterileri de temizler.

Brüksel Lahanasının Yan Etkileri Nedir?

Her besinde olduğu gibi çok faydalı içerikleri olmasına rağmen Brüksel lahanasının da fazla tüketilmesinden dolayı oluşabilecek sorunlar vardır. Brüksel lahanasının yan etkileri aşağıda listelenmiştir:

• Sağlıklı bir besin maddesi olan Brüksel lahanası guatrojenik besinler arasında yer alır. Bu yüzden fazla tüketildiği zaman tiroid bezinin düzensiz ve daha yavaş çalışmasına neden olabilir. Bu da guatr hastalığını tetiklemiş olur.
• Fazla tüketimle mide rahatsızlığı olan kişilerde gaz oluşturmak gibi yan etkiler yapabilir.
• Çok tüketilir ise su kaybı ya da tahriş oluşturarak idrar yollarına zarar verebilir.
• İshal sorunu olan kişilerin çok tüketmemesi önerilir.

Brüksel Lahanası Nasıl Kullanılır?

Brüksel lahanası haşlama, soteleme, kızartma ve fırınlama teknikleriyle pişirilebilir. Pişirme işlemleri sırasında tuz, biber gibi malzemeler eklenebilir.

Haşlamak için: Tencerenin içini suyla doldurularak ocağa alınır. Suyun içerisine tuz eklenerek kaynaması beklenir. Brüksel lahanası su ile iyice yıkanır ve varsa sararan yaprakların ayrılması gerekir. Su kaynamaya başladığı zaman Brüksel lahanaları eklenerek 10 ila 15 dakika pişirilir. Çatal batırarak pişip pişmediği kontrol edilir. Pişen lahanalara tuz, tereyağı ve biber eklenebilir.

Sotelemek için: Brüksel lahanası su ile iyice yıkanır ve varsa sararan yaprakların ayrılması gerekir. Bıçak ile tepesinden kök kısımlarına kadar kesilir. Kök kısımlarına küçük kesikler atılır. Tavaya zeytinyağı eklenir alın ve ısıtılır. Isınan yağa dilimlenmiş Brüksel lahanaları eklenir. Lahananın üzerine tuz ve biber eklenir ve karıştırılır. Lahanalar pembeleşinceye kadar pişirilir. Üzerine 1 su bardağının üçte biri kadar su eklenir ve suyu çekene kadar pişirilmeye devam edilir. En son limon suyu eklenir ve servis yapılabilir.

Fırınlamak için: Fırın önceden 200 derecede açılmalıdır. Brüksel lahanası su ile iyice yıkanır ve varsa sararan yaprakların ayrılması gerekir. Daha kolay pişmesi için bıçak ile kökleri kesilir. Lahana; zeytinyağı, karabiber ve tuz ile karıştırılır. Fırın tepsisine yağlı kâğıt serilerek lahanalar yerleştirilir. Fırında 30 ila 40 dakika pişirilir. Çatal batırarak pişip pişmediği kontrol edilir. Pişen lahanaların üzerine limon suyu sıkarak servis edilebilir.

Brüksel Lahanası Tüketimi Ne Kadar Olmalıdır?

Brüksel lahanasının faydalarından yararlanmak adına yapılan çalışmalarda tüketim miktarı 300 gram olarak kabul edilmiştir. Bütün faydalarından yararlanmak için özellikle Şubat ayında tüketimi önerilmektedir. Yine de ağustos ve mart ayları arasında tüketmek mümkündür.

Kimler Brüksel Lahanası Kullanmamalıdır?

Yan etkileri sebebi ile ishal sorunu yaşayan kişilerin Brüksel lahanasını tüketmesi önerilmez. Tiroidin çalışmasını yavaşlatması sebebiyle guatrı olan kişilerin ise sınırlı tüketmesi gerekir. Gaz yapıcı özelliği bulunması sebebi ile mide sorunları olan kişilerde de tüketimi önerilmemektedir.

Brüksel Lahanası Nerede Yetişir?

Brüksel lahanasının ana vatanı kesin bilinmemekle beraber, Amerika ve Avrupa'da yaygın şekilde yetiştirilmektedir. Türkiye'de de yeni yeni tanınmaya başlanması ile birlikte tarımı da başlamıştır.

Brüksel Lahanası Nasıl Saklanır?

Brüksel lahanasının saklamak iki farklı yöntem kullanılabilir. Biri kurutma işlemi diğeri ise derin dondurucuda muhafaza etmektir.

Kurutma işlemi için öncelikle Brüksel lahanasını su ile iyice yıkadıktan sonra kurutmak gerekir.

Kuruduktan sonra ağzı hava almayacak bir şekilde bir saklama şişesinde ya da bir poşette saklanabilir. Brüksel lahanası bu yöntemle yaklaşık 8 ay kadar taze kalır.

Diğer saklama yöntemi ise derin dondurucuda muhafaza etme yöntemidir. Yine öncelikle Brüksel lahanasını su ile iyice yıkamak gerekir. Suyunu sürebilmesi için süzgece alınabilir. Daha sonra buzdolabı poşetine yerleştirilerek derin dondurucuya konulabilir. Ya da bunun yerine lahana şoklanarak da saklanabilir. Bunun için bir tencere kaynamakta olan suyun içerisine lahanalar atılır ve 8 dakika kadar bekletilir. Ardından hızlı bir şekilde lahanalar alınır ve daha sonra soğuk suyun içine atılır. Şoklama işlemi tamamlandıktan sonra Brüksel lahanaları buzdolabı poşetinin içerisine yerleştirilir. Ancak hava almaması için poşetin içerisindeki havayı tamamen dışarı çıkarmak gerekir.

Daha sonra derin dondurucu içerisine konulabilir. Bu sayede Brüksel lahanası yaklaşık 8 ay kadar tazeliğini korur.

Brüksel Lahanası Kaç Kaloridir?

Brüksel lahanasının 100 gramında 36 kalori bulunur. Brüksel lahanasının 1 porsiyonu yaklaşık 150 gramdır ve 1 porsiyonun da ise 54 kalori bulunur.

Brüksel Lahanası Yağ Yakan Besinler Arasında Geçer mi?

Evet, Brüksel lahanası yağ yakan besinler arasında geçer. Brüksel lahanası, tıpkı brokoli ve karnabahar gibi içerisinde sulfororafen adlı bir madde bulundurur. Bu madde sayesinde Brüksel lahanası, yağ yakan enzimlerin açığa çıkmasını sağlar ve böylece yağ yakımına destek verir.